Profesor Aleksandar Vujović: Sveti novomučeniče Stanko Ostroški zaštitniče djece i omladine moli Boga za nas!
Povodom praznika Svetog novomučenika Stanka Ostroškog
Kratka molitva Svetom Novomučeniku Stanku Ostroškom, zaštitniku djece i omladine
Novomučeniče Hristov Stanko Ostroški, za čije ime si posječen i žrtvovan bio, zaštitniče i čuvaru djece i omladine, pogledaj smireno na sve ljude dobre volje, koji dolaze svetim moštima tvojim u čudesnom hramu u tvoje ime podignutom u ostroškoj svetinji. Molimo te svetitelju, pomiluj svetim netruležnim rukama svu djecu, koju nema ko da pomiluje, i umoli Gospoda da im bude svagda zaštitnik i čuvar. Da ih sačuva od iskušenja, napasti, prolazne slave i časti, nego da ih svagda upućuje na vjernost Hristu Gospodu, kako bi svagda u životu svome bili časni i čestiti i spremni da se za svetinju žrtvuju i ostvare punoću i smiiao svoga života, čuvani i rukovođeni svetim vitlejemskim i sevastijskim mladencima i sa svom djecom postradalom za ime Božije. Spasi sveblagi Gospode i uvedi u Carstvo Nebesko svu djecu svijeta, da pjevajući pjesmu Hristu Bogu neprestano slave i veličaju Oca, Sina i Duha Svetoga. Amin.
U Žitijima Svetih o Svetom Novomučeniku Stanku Ostroškom, nalazi se samo kratak zapis o Svetom Stanku Čobaninu, zabilježen od strane Svetog Ave Justina Popovića u vrijeme dok su svete mošti Stankove počivale u Gornjem manastiru ostroškom.
”Dečaka Stanka, koji čuvaše ovce i nikšićkom kraju Crne Gore, ubiše Turci kod ovaca za veru hrišćansku 15. septembra 1712. godine. Njegove svete i netljene mošti – dve posvećene dečije ručice, počivaju u Gornjem manastiru Ostrogu u crkvici Časnog Krsta, gde se podvizavao Sveti Vasilije Ostroški. O mučeničkoj končini Stankovoj postoji zapis u Gornjem Ostrogu – u kivotiću gde mu počivaju Svete i netljene ruke.“ (Arhimandrit dr Justin Popović, Žitija Svetih za april, Bgd.,1973., str. 456.)
Ono što je istoriji poznato, a što se odnosi na godinu stradanja Svetog novomučenika Stanka koja se u Žitijima navodi, to je da su Turci 1712. godine popalili Bjelopavliće, što obuhvata i izvjestan broj podostroških sela odakle, prema lokalnom predanju, vodi porijeklo Sveti Novomučenik Stanko.
Lokalnih predanja o Svetom Stanku, prema pomenutom istraživanju, ima popriličan broj. Kao što je uvijek slučaj kada je u pitanju usmjeno narodno predanje, tako i ovdje imamo karakterističnu pojavu varijantnosti jednog predanja, te se Sveti Stanko negdje opisuje kao „sveto dijete“ obdareno neobičnim blagodatnim darovima, a negdje kao čobanče koje je htjelo da zaštiti svoje stado ovaca od Turaka koji su plijenili stoku i koje je tako postradalo. Među predanjima poznato je i jedno koje govori o odbijanju Svetoga Stanka da prestane da se krsti kada su mu Turci to naredili. To se dogodilo u vrijeme pomenute pohare Bjelopavlića, u kojoj su Turci sjekli i ubijali ljude, a izvjestan broj su namjeravali da interniraju u okolinu Sarajeva, u centralnu Bosnu i da ih nasilno prevedu u islam. Budući da Sveti Stanko nije htio da se poturči, krsteći se od užasa, Turci su mu naredili da prestane da se krsti. No, kako je Sveti Stanko nastavio pred njima da se krsti, oni mu najprije posjekoše ruke, a potom spališe u Veljoj Pećini, na planini Nezbroj, koja se nalazi iznad podostroškog sela Podvraće. Prema predanju, u pomenutoj pećini spaljen je narod koji nije uspio na vrijeme da pobjegne i nađe utočište od Turaka, pa kako ih Turci otkriše, tako ih u Veljoj pećini spališe, a sa njima i Svetog Stanka. Mještani sela kasnije pronađoše njegove svete i netljene ruke i odniješe u Ostrog gdje se do danas čuvaju.
U selu Mijokusovići, ispod Ostroga, nalazi se crkva posvećena Svetom Atanasiju Velikom. Uz crkvu se nalazi grob na koji se pojavljivala svjetlost. Po svjedočanstvu mještana ovo je grob porodice Svetog novomučenika Stanka, gdje je po predanju i on bio sahranjen.
Kako se kult Svetog Stanka u narodu širio pojavila se potreba da se izgradi i hram posvećen njemu, gdje bi se i pohranile njegove svete i netljene ruke.
Hram Svetog novomučenika Stanka počeo je da se gradi, sa blagoslovom Njegovog visokopreosveštenstva Mitropolita crnogorsko-primorskog g. Amfilohija, 1. juna 2003. god., a osveštan je 18. decembra 2004. godine.
Visokopreosvećeni Mitropolit Amfilohije, Preosvećena gospoda zahumsko-hercegovački Grigorije, budimljansko-nikšićki Joanikije i dioklijski Jovan, sa sveštenstvom i vjernim narodom, izvršili su osvećenje novoizgrađene Crkve Svetog Novomučenika Stanka u manastiru Ostrog. Tom prilikom u crkvu su prenijete mošti Sv. Novomučenika Stanka i posmrtni ostaci 27 članova Glavnog štaba Kraljevske vojske u Otadžbini za Crnu Goru, Boku, Hercegovinu i Stari Ras, postradalih od bratske ruke 18. oktobra 1943. godine.
Hram Svetog Novomučenika Stanka se nalazi iznad Donjeg ostroškog manastira, i u njemu su prenijete njegove svete netljene mošti iz crkve Časnog Krsta u Gornjem manastiru Ostrogu, pred kojima se mole i poklanjaju bezbrojni hrišćani iz cijeloga svijeta, ištući pomoć i blagoslov Svetog Novomučenika Stanka, čijim molitvama Gospod neka pomiluje i spase sav Hristoljubivi narod. U ovom hramu se od osvećenja i obavljaju krštenja vjernog naroda. Na lokalnom je da spomen, praznik posvećen Svetom novomučeniku Stanku, bude 18-og decembra. Službu i akatist Svetom novomučeniku Stanku Ostroškom napisala je monahinja Olimpijada Kadić.
Sveti novomučenik Stanko je zaštitnik djece i omladine. Crkveni hor iz Nikšića nosi ime Svetog novomučenika Stanka Ostroškog, po blagoslovu Mitropolita Amfilohija od 1993 godine.
Svi vjerni koji žele da se poklone moštima i uzmu svetiteljski blagoslov, to mogu učiniti svakog dana u crkvi posvećenoj Svetom novomučeniku Stanku Ostroškom iznad Donjem manastira Ostroga gde se nalaze svetiteljeve netljene ruke.
Sveti novomučeniče Stanko Ostroški, zaštitniče djece i omladine, moli Boga za nas!
Aleksandar Vujović,
Profesor Agiologije
u Bogosloviji Svetog Petra Cetinjskog
