U drugu nedelju Vaskršnjeg posta, Pačistu, koja je posvećena Svetom Grigoriju Palami Arhiepiskopu solunskom i Čudotvorcu, koga Crkva zove svetionikom Pravoslavlja, u crkvi Svete Trojice u Donjem Ostrogu odslužena je Sveta Liturgija.
Načalstvovao je jeromonah Sergije sabrat ostroške obitelji, a sasluživali su mu jeromonah Jerotej i jerej Nenad Bubanja paroh bučičko-vinicki i lubnički, kao i jerođakoni Roman i Zosima.
Brojno monaštvo i vjerni narod molitveno su učestvovali u evharistijskom sabranju, a oni koji poste Časni post, a koji su se molitvom i ispoviješću pripremali, primili su Sveto Pričešće.
Zajedničarenje je nastvaljeno u manastirskoj gostoprimnici.
ŽITIJE SVETOG GRIGORIJA PALAME
Rođen u Carigradu u istaknutoj porodici poreklom iz Anatolije (Mala Azija), 1296. godine. Naime, pod najezdom Turaka, porodica Svetog Grigorija se sklonila u Carigrad u vreme vladavine Andronika Paleologa II (1282-1328). Otac mu ubrzo umire, i brigu oko podizanja i vaspitanja delimično preuzima i sam car. Grigorije je lako i sa velikim žarom stekao najbolje obrazovanje onog vremena. Car se nadao da će da se posveti radu u svetovnim vlastima, ali, jedva napunivši dvadesetak godina, Grigorije sa svoja dva brata odlazi na Svetu Goru (1316. ili 1318. godine). Postaje iskušenik u manastiru Vatoped, pod vođstvom duhovnog oca – monaha Sv. Nikodima Vatopedskog (11. juli). Godinu dana kasnije, javio mu se Jovan Bogoslov obećavajući mu duhovnu zaštitu. Grigorijeva majka i sestre takođe stupaju u monaštvo. Po upokojenju duhovnog oca Nikodima, monah Grigorije provodi 8 godina pod duhovnim vođstvom starca Nikifora, a po njegovoj smrti, prelazi u Lavru Atanasija Atonskog. Tamo je služio u trpezariji, a posle je postao pojac u crkvi. Nakon tri godine, tragajući za daljim duhovnim uzdizanjem, odlazi u mali manastir hermitskog tipa. Duhovni vođa tog manastira je počeo da podučava monahe u tehnici skoncentrisane molitve srca – načinu koji je postepeno prihvaćen i usavršen u monaštvu, počevši od velikih podvižnika IV veka: Evagrija Pontskog i Makarija Velikog. Kasnije u XI veku, u delima Sv. Simeona Novog Teologa, spoljnoj molitvi je pridodan mentalni napor, što su atonski monasi uveli u praksu. Takav vid molitvenih napora, koji je zahtevao smirenje i tišinu, postao je poznat pod nazivom Isihazam (ησυχασμός – mirovanje, ćutanje).
Zbog opasnosti od turske invazije, Grigorije odlazi u Solun gde je rukopoložen za sveštenika 1326. godine. Svoje svešteničke dužnosti je kombinovao sa isihastičkim načinom života, tako što je pet dana u nedelji provodio u tihovanju i molitvama, a u subote i nedelje bi se pojavio pred narodom držeći bogosluženja i propovedajući. Povremeno je posećivao teološka okupljanja gradske omladine, predvođene budućim Patrijarhom Isidorom. Posle pronalazi, u okolini Verije u Tesaliji, mesto pogodno za otšelnički život, organizuje malu komunu hermitskog tipa, i predvodi je narednih pet godina. Vraća se na Svetu Goru 1331. godine, u karejsku isposnicu Sv. Save Osvećenog, u blizini Lavre Atanasija Atonskog. 1333. godine je postavljen za igumana manastira Esfigmen. 1336. godine se vraća u karejsku isposnicu Sv. Save, gde se posvećuje teološkom radu, sve do kraja svog života.
Godine 1337. dolazi u bogoslovski sukob s Varlaamom Kalabrijskim, sholastičarem sa Zapada i nominalistom. Varlaam je oko 1330. godine došao u Carigrad iz Kalabrije. U prestonici je predavao na univerzitetu, a prilikom putovanja na Svetu Goru Atos, upoznao se sa isihastičkim pristupom molitvi. Spor je nastao u vezi sa mentalnim naporom pri umnoj molitvi srca, i pitanjem mogućnosti viđenja tavorske svetlosti što su Varlaam i Grigorije Akindin i njihove pristalice osporavali smatrajući da je Bog nesaznatljiv. Oni su još oštro osporavali sozercateljno-kontemplativnu praksu isihasta i mogućnosti viđenja nestvorenih božanskih energija (dejstava). Na zahtev atonskih monaha, Grigorije Palama je prvo verbalno odbacio Varlaamove postavke, a onda je između 1338. i 1341. napisao tri Trijade u odbranu svetih isihasta. Svetogorski monasi su imali svoj svešteni sabor (1340-1341) i izdali Svetogorski tomos (Αγιορειτικός Τόμος) u kome su odlučno branili svoje stavove. Carigradski sabor u hramu Svete Sofije 1341. godine stao je na stranu Grigorija Palame i svetogorskih isihasta, a Varlaama i njegove pristalice osudio kao jeretike. Varlaam je posle toga otišao nazad na Zapad.
Međutim, spor između Pravoslavnih i pristalica Varlaamove jeresi time nije bio završen. Bugarski monah Akindin, učenik Varlaamov, Patrijarh Jovan XIV Kalekas (1341-1347) i car Andronik III Paleolog (1328-1341) su bili pristalice Varlaamove jeresi. Akidin je u svojim pisanjima optužio Svetog Grigorija i atonske monahe za uzrokovanje nemira u Crkvi, na šta je Svetitelj napisao odgovor odbacujući sve optužbe. Patrijarh ga je onda ekskomunicirao i stavio u zatvor 1344. godine, uz pomoć cara. Pušten je iz zatvora tri godine kasnije, kada je za Patrijarha došao Isidor (1347-1349), i posvećen za Arhiepiskopa Soluna.
Osudu Varlaamove jeresi su potvrdili i sabori u Carigradu 1347, 1351, 1352. i 1368. godine. Palama je postao Arhiepiskop solunski 1347. godine, ali je na dužnost zbog trenutnih političkih prilika stupio tek 1350. godine. Na putu od Soluna do Carigrada (1354) vizantijski brod na kome je bio i Sveti Grigorije su zarobili Turci, ali su ga iz ropstva otkupom oslobodili Srbi. Umro je 1359. godine. Noć pre upokojenja, javio mu se Sv. Jovan Zlatousti. Za svetitelja je proglašen 1368. od strane carigradskog Patrijarha Filoteja koji mu je napisao žitije i koji je i sam nekada bio svetogorski monah isihasta.
